Ngành logistics đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Theo báo cáo của Agility, Việt Nam đứng thứ 11 trong số 50 thị trường logistics mới nổi toàn cầu. Ngành logistics đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất nhập khẩu đất nước, với kim ngạch xuất nhập khẩu đạt khoảng 734 tỷ USD năm 2023. Tuy nhiên, theo Chỉ số hiệu quả logistics (LPI) 2023 của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam tụt 4 bậc so với năm 2018, xuống vị trí 43, cho thấy ngành vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ngành logistics tại Việt Nam

THỰC TRẠNG CỦA NGÀNH LOGISTICS VIỆT NAM

Thực trạng ngành logistics Việt Nam thể hiện qua cơ cấu doanh nghiệp và mức độ ứng dụng công nghệ. Khoảng 90% doanh nghiệp logistics là doanh nghiệp nhỏ và vừa, có nguồn lực hạn chế để đầu tư công nghệ và mở rộng quy mô. Số lượng doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trọn gói (3PL và 4PL) vẫn còn ít, chưa đủ sức cạnh tranh với các đối thủ nước ngoài.

Thực trạng ngành logistics tại Việt Nam hiện nay

Ứng dụng công nghệ mới chỉ dừng lại ở mức cơ bản do nhiều rào cản như nhận thức, tài chính, nhân lực và chính sách. Việc chưa tận dụng hiệu quả công nghệ đã hạn chế khả năng tối ưu hóa quy trình, nâng cao năng suất và chất lượng dịch vụ của các doanh nghiệp logistics.

NHỮNG THÁCH THỨC CỦA NGÀNH LOGISTICS VIỆT NAM

Ngoài hạn chế về ứng dụng công nghệ, ngành logistics Việt Nam còn đối mặt với nhiều thách thức khác. Hạ tầng logistics phát triển chưa đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu vận tải đa phương thức và khai thác hiệu quả đường thủy nội địa. Điều này gây khó khăn cho việc hình thành chuỗi cung ứng liên kết và hiệu quả.

Thiếu sự hợp tác giữa các doanh nghiệp logistics

Sự hợp tác yếu giữa các doanh nghiệp logistics với nhau và với doanh nghiệp sản xuất cũng hạn chế khả năng tạo ra các giải pháp logistics tích hợp, trọn gói, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Bên cạnh đó, chi phí logistics cao, chiếm tới 18% GDP, cao hơn mức trung bình của các nước phát triển (10-15%), làm giảm lợi thế cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.

Nhiều doanh nghiệp logistics chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của các dịch vụ giá trị gia tăng như quản lý hàng tồn kho, đóng gói, gắn nhãn, hoàn tất đơn hàng. Điều này khiến họ bỏ lỡ cơ hội gia tăng giá trị cho khách hàng, nâng cao sức cạnh tranh và lợi nhuận.

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÀNH LOGISTICS VIỆT NAM

Để vượt qua thách thức và nắm bắt cơ hội, ngành logistics Việt Nam cần sự chung tay của Chính phủ, doanh nghiệp và các bên liên quan. Chính phủ cần ưu tiên nguồn lực phát triển hạ tầng logistics theo hướng đồng bộ, hiện đại, kết hợp hiệu quả giữa đầu tư công và tư nhân. Cần khuyến khích phát triển vận tải đa phương thức, tận dụng lợi thế của từng loại hình, đặc biệt là vận tải xanh, thân thiện với môi trường.

Các doanh nghiệp logistics cần chủ động đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), tự động hóa, blockchain vào các khâu của chuỗi cung ứng. Điều này giúp tối ưu hóa quy trình, nâng cao tính minh bạch, an toàn thông tin, từ đó cải thiện năng suất và chất lượng dịch vụ.

Ứng dụng công nghệ vào chuỗi cung ứng

Song song với đó, việc phát triển các dịch vụ logistics trọn gói, tích hợp cũng cần được chú trọng. Doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ nhu cầu của khách hàng, cung cấp các giải pháp logistics linh hoạt, đáp ứng yêu cầu riêng biệt của từng ngành hàng, phân khúc thị trường. Các dịch vụ giá trị gia tăng cần được đầu tư phát triển để gia tăng lợi thế cạnh tranh.

Bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành liên quan cũng đóng vai trò quan trọng. Cần có chính sách, biện pháp kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, khuyến khích đầu tư và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực logistics.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng Chính phủ điện tử trong các hoạt động liên quan đến logistics như thông quan, kiểm tra chuyên ngành, thuế... sẽ góp phần quan trọng rút ngắn thời gian, giảm chi phí logistics. Ngoài ra, tăng cường hợp tác Quốc tế, tham gia các hiệp định thương mại, diễn đàn logistics để thúc đẩy sự kết nối và hội nhập của ngành logistics Việt Nam cũng là hướng đi cần thiết.

KẾT LUẬN

Ngành logistics Việt Nam đang đứng trước cơ hội và thách thức lớn trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ. Để nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức, trở thành một trụ cột quan trọng của nền kinh tế, ngành logistics cần sự nỗ lực của Chính phủ, doanh nghiệp và sự phối hợp của các bên liên quan.

Với định hướng và giải pháp phát triển phù hợp, kết hợp nhuần nhuyễn giữa các nỗ lực của Chính phủ, doanh nghiệp và các bên liên quan, ngành logistics Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua khó khăn, trở thành một điểm sáng, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế đất nước trong thời kỳ hội nhập và bứt phá sắp tới.

Nguồn tham khảo: Ngành logistics Việt Nam: Phát triển công nghệ và gia tăng dịch vụ giá trị