Dead stock là một trong những vấn đề nhức nhối trong quản trị kho hàng, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền và hiệu quả vận hành của doanh nghiệp. Để tránh rơi vào tình trạng tồn kho kéo dài, không luân chuyển được hàng hóa, cùng 247Express tìm hiểu kỹ khái niệm về dead stock, nguyên nhân hình thành và cách xử lý hiệu quả giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí logistics và quản trị kho thông minh hơn.

DEAD STOCK LÀ GÌ?

Dead stock (hay còn gọi là hàng tồn kho chết) là thuật ngữ dùng để chỉ những sản phẩm trong kho không còn khả năng tiêu thụ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Đây là lượng hàng đã được ghi nhận vào tồn kho nhưng không còn phát sinh giao dịch bán ra trong một khoảng thời gian dài.

Tìm hiểu thông tin về dead stock - hàng tồn kho chết

Khác với hàng tồn kho thông thường, dead stock gần như không còn giá trị khai thác thương mại, dẫn đến việc chiếm dụng diện tích kho, gia tăng chi phí lưu trữ và ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả tài chính của doanh nghiệp. Việc nhận diện chính xác dead stock là bước đầu quan trọng để từ đó xây dựng các phương án xử lý phù hợp trong quản lý chuỗi cung ứng.

NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN DEAD STOCK

Dead stock không phát sinh một cách ngẫu nhiên, mà thường xuất phát từ những sai sót có hệ thống trong các khâu vận hành và quản lý chuỗi cung ứng. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến:

Dự báo nhu cầu không chính xác

Khi doanh nghiệp ước tính sai về nhu cầu thị trường, việc sản xuất hoặc nhập hàng vượt quá nhu cầu thực tế sẽ dẫn đến tồn kho không bán được. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất trong các doanh nghiệp thiếu hệ thống phân tích dữ liệu và theo dõi xu hướng tiêu dùng.

Thay đổi xu hướng và thị hiếu khách hàng

Thị trường luôn biến động nhanh chóng, đặc biệt với các ngành hàng như thời trang, điện tử hoặc tiêu dùng nhanh. Nếu doanh nghiệp không cập nhật kịp xu hướng hoặc linh hoạt trong việc điều chỉnh sản phẩm, hàng hóa dễ rơi vào tình trạng lỗi thời.

Chất lượng sản phẩm không đạt yêu cầu

Những mặt hàng bị lỗi kỹ thuật, hư hỏng nhẹ hoặc không đạt tiêu chuẩn kiểm định sẽ khó tiêu thụ. Khi không được xử lý kịp thời, chúng nhanh chóng trở thành dead stock và làm giảm uy tín thương hiệu.

Chất lượng sản phẩm là một trong các nguyên nhân của dead stock

Quản lý hàng tồn kho kém hiệu quả

Việc thiếu hệ thống kiểm soát định kỳ, không phân loại tồn kho rõ ràng, hoặc không áp dụng các chiến lược xoay vòng hàng tồn - như FIFO (First In, First Out) nhập trước xuất trước, hay LIFO (Last In, First Out) nhập sau, xuất trước, khiến nhiều sản phẩm bị “quên lãng” trong kho và không kịp thời được luân chuyển ra thị trường.

Chiến lược phát triển sản phẩm không hợp lý

Phát triển dòng sản phẩm mới mà không nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng có thể dẫn đến việc tung ra những sản phẩm không phù hợp với nhu cầu thực tế. Hậu quả là lượng hàng tồn tăng cao mà không có đầu ra rõ ràng.

TÁC ĐỘNG CỦA DEAD STOCK ĐẾN DOANH NGHIỆP

Việc để tồn tại dead stock trong hệ thống không chỉ tạo ra sự trì trệ trong hoạt động kho vận mà còn kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng về tài chính và vận hành cho doanh nghiệp, như:

Tăng chi phí lưu kho và bảo quản

Dead stock không chỉ “chiếm chỗ” trong kho mà còn khiến doanh nghiệp phải tiêu tốn ngân sách để duy trì điều kiện lưu trữ: chi phí thuê mặt bằng, điện, điều hòa nhiệt độ, thiết bị bảo quản, cũng như chi phí lao động cho việc kiểm kê định kỳ. Trong một số trường hợp, đặc biệt là với hàng hóa có hạn sử dụng hoặc yêu cầu bảo quản nghiêm ngặt, khoản chi này có thể gia tăng đáng kể theo thời gian.

Giảm hiệu quả sử dụng không gian kho bãi

Không gian lưu trữ là tài sản có giới hạn. Khi dead stock chiếm dụng diện tích, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc sắp xếp, luân chuyển các mặt hàng bán chạy. Điều này không chỉ làm giảm hiệu suất hoạt động kho mà còn làm gián đoạn chuỗi cung ứng nếu không có đủ chỗ cho các lô hàng mới nhập về.

Dead stock làm giảm hiệu quả sử dụng không gian kho bãi

Gây tổn thất tài chính và ảnh hưởng đến dòng tiền

Một trong những hệ quả lớn nhất của dead stock là việc “giam vốn”. Doanh nghiệp đã bỏ ra chi phí để sản xuất hoặc nhập kho các sản phẩm này nhưng không thể thu hồi được giá trị tương ứng. Khi số lượng dead stock tăng, doanh nghiệp buộc phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt dòng tiền, khó đảm bảo thanh khoản cho các hoạt động thiết yếu như trả lương, mua nguyên vật liệu, hay đầu tư mở rộng kinh doanh. 

Trong trường hợp xấu hơn, việc xử lý dead stock bằng cách giảm giá mạnh hoặc hủy bỏ còn có thể khiến doanh nghiệp chịu thêm thiệt hại về thương hiệu và chi phí môi trường.

GIẢI PHÁP XỬ LÝ DEAD STOCK HIỆU QUẢ

Việc để tồn đọng hàng tồn kho chết không chỉ gây tổn thất chi phí mà còn ảnh hưởng đến tính linh hoạt trong vận hành. Để hạn chế tình trạng này, doanh nghiệp cần chủ động xây dựng chiến lược xử lý dead stock một cách bài bản và hiệu quả thông qua các biện pháp sau:

Đánh giá và phân loại hàng tồn kho định kỳ

Việc rà soát hàng hóa định kỳ giúp doanh nghiệp nhận diện sớm những mặt hàng có khả năng trở thành dead stock. Từ đó có thể chủ động phân loại theo thời gian tồn kho, tình trạng sản phẩm và giá trị sử dụng nhằm đưa ra phương án xử lý phù hợp trước khi giá trị hàng hóa bị sụt giảm nghiêm trọng.

Doanh nghiệp nên tiến hành đánh giá và phân loại hàng tồn kho định kỳ

Thực hiện các chương trình giảm giá hoặc khuyến mãi

Đây là cách thức phổ biến nhằm kích cầu tiêu dùng đối với các mặt hàng tồn kho. Doanh nghiệp có thể triển khai chương trình xả kho, combo sản phẩm hoặc quà tặng kèm để đẩy nhanh quá trình giải phóng hàng hóa, đồng thời thu hồi một phần vốn đã bỏ ra.

Tái sử dụng hoặc tái chế sản phẩm

Đối với các ngành hàng đặc thù như thời trang, bao bì, sản phẩm điện tử,… một số mặt hàng có thể được tái sử dụng hoặc tái chế thành nguyên liệu đầu vào cho các quy trình sản xuất mới. Giải pháp này vừa giảm thiểu lãng phí, vừa phù hợp với xu hướng phát triển bền vững.

Tặng hoặc quyên góp cho các tổ chức từ thiện

Trong trường hợp sản phẩm vẫn còn giá trị sử dụng nhưng không còn phù hợp với định hướng kinh doanh, việc quyên góp cho tổ chức từ thiện hoặc chương trình cộng đồng không chỉ giúp giải phóng kho bãi mà còn mang lại giá trị thương hiệu tích cực và lợi ích về thuế (nếu có).

Cải thiện dự báo nhu cầu và chiến lược nhập hàng

Về lâu dài, việc kiểm soát dead stock hiệu quả cần bắt đầu từ giai đoạn đầu của chuỗi cung ứng - đó là khâu dự báo nhu cầu. Doanh nghiệp nên áp dụng các công cụ phân tích dữ liệu, theo dõi xu hướng thị trường và đánh giá hiệu quả các đợt nhập hàng trước để tối ưu lượng hàng hóa mua vào và phân phối phù hợp với khả năng tiêu thụ.

VAI TRÒ CỦA CÔNG NGHỆ TRONG QUẢN LÝ DEAD STOCK

Trong bối cảnh thị trường biến động nhanh và yêu cầu quản trị ngày càng cao, công nghệ đã trở thành công cụ thiết yếu giúp doanh nghiệp kiểm soát hiệu quả dead stock. Việc ứng dụng các giải pháp công nghệ không chỉ giúp nâng cao độ chính xác trong vận hành mà còn hỗ trợ ra quyết định kịp thời và linh hoạt hơn.

Sử dụng phần mềm quản lý hàng tồn kho (IMS)

Phần mềm quản lý hàng tồn kho (Inventory Management System) giúp doanh nghiệp theo dõi chính xác số lượng, thời gian tồn kho và tình trạng của từng sản phẩm. Nhờ đó, các mặt hàng có dấu hiệu tồn đọng quá lâu sẽ được hệ thống cảnh báo sớm để doanh nghiệp có kế hoạch xử lý kịp thời. 

Ngoài ra, phần mềm còn hỗ trợ phân tích vòng quay hàng hóa, giúp xác định nguyên nhân gây tồn kho và điều chỉnh hoạt động nhập - xuất phù hợp.

Ứng dụng công nghệ và AI trong quá trình quản lý dead stock

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu

AI và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) cho phép doanh nghiệp dự đoán nhu cầu tiêu dùng chính xác hơn dựa trên hành vi khách hàng, xu hướng thị trường và dữ liệu lịch sử bán hàng. Những mô hình phân tích tiên tiến này giúp hạn chế tình trạng nhập dư hàng hóa dẫn đến dead stock, đồng thời hỗ trợ xây dựng chiến lược tồn kho tinh gọn và hiệu quả.

Tích hợp hệ thống quản lý chuỗi cung ứng (SCM)

Việc kết nối hệ thống quản lý hàng tồn kho với toàn bộ chuỗi cung ứng (Supply Chain Management) mang lại khả năng phối hợp linh hoạt giữa các phòng ban và nhà cung cấp. Doanh nghiệp có thể điều chỉnh đơn hàng, sản lượng sản xuất hoặc kế hoạch vận chuyển dựa trên dữ liệu thực tế, từ đó tối ưu hóa quy trình cung ứng và giảm thiểu rủi ro phát sinh hàng tồn kho không cần thiết.

Dead stock là lượng hàng tồn gây ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí, hiệu suất kho bãi và dòng tiền của doanh nghiệp. Việc hiểu rõ nguyên nhân, tác động và áp dụng giải pháp phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn hàng tồn kho và nâng cao hiệu quả vận hành chuỗi cung ứng.

Trong quá trình tối ưu hoạt động logistics, việc lựa chọn đối tác vận chuyển đáng tin cậy cũng đóng vai trò quan trọng. 247Express cung cấp dịch vụ vận chuyển chuyên nghiệp, thời gian linh hoạt và mạng lưới 200 bưu cục trên toàn quốc, hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường khả năng luân chuyển hàng hóa, góp phần giảm áp lực tồn kho và tối ưu chi phí vận hành.

Liên hệ ngay hotline 1900 6980 hoặc điền thông tin vào biểu mẫu bên cạnh để được tư vấn chi tiết.